अमेरिकाले युक्रेनसँग महत्त्वपूर्ण मानिएको खनिज सम्झौता गरेको छ। ऊर्जा र खनिज स्रोतहरूको संयुक्त उत्खनन तथा उपयोगसम्बन्धी सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेको हो। महिनौँ लामो कूटनीतिक वार्तापछि सम्झौता भएको हो।
दुवै देशले युद्धपछिको पुनर्निर्माणलाई गति दिन युक्रेनमा लगानी प्रवाहका लागि एक पुन: निर्माण कोष स्थापना गर्ने सहमति गरेका छन्।
अमेरिकी अर्थमन्त्री स्कट बेसेन्टले यो सम्झौताले दुवै मुलुक युक्रेनमा दीगो शान्ति र समृद्धितर्फ प्रतिबद्ध रहेको संकेत दिएको बताए। कीभका लागि यो सम्झौता अमेरिकी सैन्य सहयोगलाई कायम राख्न पनि अत्यन्त आवश्यक मानिएको थियो।
युक्रेनमा ग्रेफाइट, टाइटानियम र लिथियमजस्ता महत्वपूर्ण खनिज विशाल भण्डार रहेको विश्वास गरिन्छ। यी खनिजहरू नविकरणीय ऊर्जा, सैन्य प्रविधि र औद्योगिक पूर्वाधार निर्माणमा महत्त्वपूर्ण मानिन्छन्।
विश्वको ९० प्रतिशत दुर्लभ खनिज (रेयर अर्थ) आपूर्ति चीनबाट भइरहँदा अमेरिकासँगको व्यापार युद्धको बीचमा युक्रेनसँग गरिएको यो सम्झौतालाई रणनीतिक समेत मानिएको छ।
बुधबार दिउँसो अमेरिकी अर्थमन्त्रालयद्वारा जारी विज्ञप्तिमा नयाँ अमेरिका-युक्रेन पुनःनिर्माण लगानी कोषले २०२२ को फेब्रुअरीमा रूसद्वारा आक्रमण सुरु भएयता अमेरिकाले युक्रेनलाई दिएको आर्थिक र भौतिक सहयोगले समेत अब औपचारिक मान्यता प्राप्त गरेको छ।
अमेरिकी वित्त मन्त्री स्कट बेसेन्टले भिडियो सन्देशमार्फत सम्झौताले युक्रेनको आर्थिक सम्भावनाहरूको ढोका खोलेको बताए। घोषणामा प्रयोग भएको भाषा ट्रम्प प्रशासनको तर्फबाट सामान्यतः देखिनेभन्दा धेरै समर्थनपूर्ण मानिएको छ।
बुधबार वाशिङ्टन पुगेर सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेकी युक्रेनकी उपप्रधानमन्त्री युलिया स्विरीडेन्कोले एक्समा एक पोस्ट गर्दै देशमा विश्वव्यापी लगानी भित्र्याउने आधार तयार भएको बताए। उनका अनुसार सम्झौतामा खनिज, तेल तथा ग्यास क्षेत्रका परियोजनाहरू समावेश हुनेछन्, यद्यपि ती स्रोतहरूको स्वामित्व युक्रेनकै रहने बताइएको छ।
स्विरीडेन्कोले थप जानकारी दिँदै साझेदारी ५०:५० को आधारमा बराबरी रहने र यो सम्झौता लागू हुनुअघि कीभको संसदबाट अनुमोदन हुनुपर्ने बताइन्।
सम्झौता अनुसार अमेरिका युक्रेनलाई नयाँ प्रकारको सहयोग पनि उपलब्ध गराउने छ। जसमध्ये वायु सुरक्षा प्रणाली (एयर डिफेन्स सिस्टम) जस्ता उपकरणहरू पनि समावेश छन्।
सम्झौताको महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको भविष्यमा अमेरिकी सुरक्षा सहयोगको सट्टा युक्रेनले आफ्ना केही प्राकृतिक स्रोतहरूमाथि अमेरिकालाई पहुँच दिने जनाइएको छ। प्राविधिक दस्तावेजहरू भने दुवै देशका प्रतिनिधिहरूले गत साता नै हस्ताक्षर गरेका थिए।
शुरुआती सम्झौता फेब्रुअरीमै हस्ताक्षर हुने तयारीमा थियो, तर ह्वाइट हाउसमा भएको तनावपूर्ण छलफलपछि त्यो प्रक्रिया विफल भयो। सो अवसरमा तत्कालीन राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीमाथि ‘तेस्रो विश्वयुद्धका लागि जुवाखेलेको’ आरोप समेत लगाएका थिए।
तर पछिल्लो प्रगति पोप फ्रान्सिसको अन्त्येष्टिमा भएको ट्रम्प-जेलेन्स्की प्रत्यक्ष भेटघाटपछि सम्भव भएको हो। यसैबीच, युक्रेनमा युद्धविरामको सम्भावित पहलबारे मस्को र वाशिङ्टनबीच पनि वार्ता जारी छन्।
सम्झौतापछि राष्ट्रपति ट्रम्पले युद्ध सुरु भएयता युक्रेनलाई दिइएको अर्बौं डलर बराबरको सहायता फिर्ता हुने विश्वास ब्यक्त गरे।
